مقدمه

هر چند کنترل عوامل بیماری­زا و آفات با استفاده از آفت‌کش­ها در بخش کشاورزی سودمند است ولی آفت‌کش­ها باعث ایجاد بیماری و مرگ در انسان‌ها می‌گردند، این مشکلات ناشی از شرایط مختلف تماس مستقیم و غیرمستقیم انسان با آفت‌کش‌ها می‌باشد. مستعدترین افراد آنهایی هستند که در تماس مستقیم با این چنین مواد شیمیائی‌اند که همان کارگرانی هستند که در بخش کشاورزی در معرض آفت‌کش ها می‌باشند و یا اینکه در کارخانه تولید سم کار می‌کنند.

کارگرانی که سموم آفت‌کش را مخلوط ، حمل یا در مزرعه بکار می‌گیرند در معرض و تماس شدید آفت‌کش‌ها قرار دارند و اولین محل تماس سم در انسان پوست می‌باشد، اگر کارگران به لباس محافظ در برابر آفت­کش­ها در زمان استفاده از مواد شیمیایی مجهز نباشند جذب آفت‌کش‌ها از طریق پوست می‌تواند چشمگیر و قابل ملاحظه باشد. به محض اینکه پوست در معرض آفت­کش قرار می‌گیرد، ممکن است سم در بدن جذب یا تنها در سطح پوست باقی بماند. اثر موضعی عمومی که از تأثیر آفت­کش بر روی پوست دیده می‌شود، مشکلاتی از قبیل “درماتیت‌ها” می‌باشد. جذب آفت‌کش در بدن می‌تواند باعث بروز مشکلاتی برای انسان از جمله سوزش چشم شود، در حالت جذب بیشتر مشکلات دستگاه تنفسی با مسمومیت سیستمیک که در آخر ممکن است به مرگ منجر شود.

تماس غیر مستقیم با آفت‌کش ها ناشی از خوردن غذاهایی است که سموم آفت‌کش در آن نفوذ کرده‌اند و می‌تواند باعث افزایش مواد سمی در بدن انسان گردد، که معمولا وابسته به ، بودن درازمدت در معرض این آفت‌کش‌ها می‌باشد که ممکن است منجر به بیماری شود یا اینکه نگردد. بدن انسان یک سازواره بیوشیمیایی خیلی پیچیده‌ای است که به راحتی خودسازگار و انعطاف پذیر می‌شود و دارای سیستم های تنظیم کننده متعددی است تا تمام اجزاء بدن در پاسخ به شرایط بیرونی کاملا درست ایفای نقش ‌کنند.

آفتکشها چگونه بر سلامتی انسان تاثیر می گذارند ؟

آفت‌کش‌ها با تغییر سرعت فعالیت‌های مختلف بدن به عنوان مثال افزایش آنها ( افزایش تپش قلب و تعریق) یا کاهش آنها مثلا توقف کامل تنفس عمل می‌کنند. به عنوان مثال ، قرار گرفتن در معرض سمپاشی با حشره‌کش “مالاتیون” می‌تواند سبب تعریق گردد، این نتیجه در اثر یک سری از رخدادهای فیزیولوژیکی در بدن می‌باشد که به عنوان پاسخی به مواد شیمیایی وارد شده در بدن است و در ابتدا سبب عدم فعالیت بیوشیمیایی آنزیم می‌گردد.

در نتیجه این تغییر بیوشیمیائی به تغییر سلولی می‌انجامد (افزایش فعالیت عصبی) و تغییر سلولی سپس موجب تغییرات فیزیولوژیکی می‌شود که علائم مسمومیت مشاهده یا در سیستم‌های فیزیولوژیکی خاص بدن احساس می شوند (فعالیت غدد تعرقی) در ادامه نیز توسعه بنیادین اثرات مذکور از بیوشیمیایی به سلولی و آن هم به فیزیولوژیکی در اغلب مسمومیت‌ها بدین شکل بروز می‌نماید.

بسته به مکانیسم بیوشیمیایی ویژه یک فعالیت ، یک آفت­کش ممکن است اثرات بسیار وسیعی در داخل بدن داشته باشد یا امکان دارد سبب تغییر بسیار محدودی در فعالیت های فیزیولوژیکی در یک ناحیه خاص از بدن گردد . حشره کش “مالاتیون” به سادگی سبب غیرفعال شدن یک آنزیم می‌شود که رابط بین اعصاب است بنابراین تنوع اثرات روی اکثر سیستم­های بدن در کنار تعریق مشاهده می‌شوند.

سمیت

سمیت واژه عمومی است که شامل اثرات زیان‌آوری است که توسط آفت‌کش‌ها ایجاد می‌شود این اثرات زیانبار می‌تواند شامل علائم ساده همچون سردرد ، تهوع و در حالت شدید مثل ‌کما ، تشنج و حتی مرگ باشد. مسمومیت بطور عادی به چهار نوع تقسیم می‌شود، که به میزان قرارگیری در معرض یک آفت‌کش و مدت زمان تماس با آفت­کش بستگی دارد تا علائم مسمومیت توسعه و بروز نماید.

اغلب مسمومیت ها بهبودپذیر هستند و باعث صدمه دائمی نمی‌شوند اما ممکن است بهبود کامل در درازمدت حاصل شود ، اگر چه بعضی از آفت‌کش ها باعث بروز صدمات دائمی و غیرقابل برگشت می شوند ،

آفت‌کش‌ها می‌توانند بر روی یک سیستم و عضو خاصی در بدن تأثیر بگذارند یا ممکن است مسمومیت ویژه‌ای را با تأثیرگذاری روی تعدادی از سیستم ایجاد نمایند.

مسیرهای ورود سم به بدن

تعیین‌ کننده نهایی برآمد مسمومیت ایجاد شده توسط آفت­کش ، مسیر ورود آن به بدن است، مسمومیت از طریق آفت‌کش ها از طریق خوردن ، استنشاق یا جذب از راه پوست می‌باشد.

تماس و نفوذ پوستی عمومی‌ترین راه نفوذ سم به بدن می‌باشد و اگر مقدار معینی از آفت‌کش به بدن وارد شده باشد اثرات سمی بطور عادی دیده خواهند شد. اثرات مشاهده شده در اکثر حالات محدود به پوست با علائمی همچون خارش و حساسیت پوست همراه می‌باشند.

نحوه استفاده از آفتکشها

تمامی آفت‌کش‌های شیمیایی بایستی با احتیاط بکار برده شوند، برای استفاده مطمئن و دائمی از تمامی مواد شیمیائی موارد ذیل باید رعایت شود:

• قبل از استفاده از مواد شیمیایی برچسب آن را به دقت خوانده و طبق دستورالعمل اجرا کنید.
• آفت‌کش‌ها را به دور از دسترس کودکان نگه­ داشته و در ظروف در بسته برچسب‌دار نگهداری نمائید.
• از کشیدن سیگار در زمان سمپاشی و گردپاشی خودداری کنید چون استنشاق مواد شیمیایی باعث ایجاد مسومیت می شود .
• از لباس‌های محافظت کننده و ماسک استفاده نمائید آستین­ها کاملا کشیده در پایین دست و یقه را کاملا ببندید، در صورت ریخته شدن مواد سمی روی پوستتان فورا آن را با آب و صابون بشوئید.
• دستانتان را بعد از سمپاشی یا گردپاشی و قبل از خوردن غذا بشوئید و لباستان را تعویض نمائید.
• اگر شما در زمان استفاده از آفت‌کش یا کمی بعد از آن احساس سر درد ، سرگیجه و تهوع کردید سریعا به پزشک مراجعه نمائید.